ΕΓΚΛΗΜΑ – ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ

Το έγκλημα αποτελεί το αγαπημένο θέμα των απανταχού κινηματογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών και είναι μαζί με τις σχέσεις των δύο φύλων το διαχρονικότερο μότο του κόσμου της μυθοπλασίας. Είναι ένα θέμα το οποίο γοητεύει ειδικά αν το εξετάσουμε μέσα από την ασφαλή απόσταση του παρατηρητή – αναγνώστη ή του παρατηρητή – θεατή. Από την αρχαία τραγωδία ακόμη, το έγκλημα κατείχε τα πρωτεία στη θεματολογία των Τραγικών συγγραφέων και το κοινό συμμετείχε πνευματικά στην δικαίωση των παθόντων με την κάθαρση που επιτυγχάνετο με το πέρας του έργου.

Ας έρθουμε στο σήμερα όμως και στο χώρο της πραγματικότητας, ο οποίος σαφώς και είναι πολύ σκληρότερος από αυτόν της μυθοπλασίας. Άλλωστε οφείλουμε να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Eurostat η Ελλάδα είναι από τα λίγα κράτη μέλη όπου η εγκληματικότητα αντί να μειώνεται, αυξάνεται, με τις κλοπές τις διαρρήξεις και τις ληστείες να σημειώνουν θεαματική άνοδο σε σχέση με προηγούμενα έτη. Απότομη άνοδο σημειώνουν και οι παραβάσεις του νόμου περί όπλων καθώς το 2007 αυτές ήταν περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά.

Τι προκαλεί όμως την τέλεση εγκληματικής πράξης και πώς αυτή μπορεί να προληφθεί; Η κάθειρξη ενός εγκληματία οδηγεί στο σωφρονισμό ή στον κολασμό του;

Αυτά είναι ερωτήματα που μας απασχολούν σε μεγάλο βαθμό το τελευταίο καιρό λόγω της εξέγερσης των κρατουμένων στις φυλακές ολόκληρης της χώρας αλλά και της προαναφερθείσας ανόδου της εγκληματικότητας.

Έχει παρατηρηθεί ότι το έγκλημα ανθίζει σε κοινωνίες όπου υπάρχουν μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες καθώς και σε κοινωνίες όπου η φτώχεια εισέρχεται βίαια στους κόλπους της άλλοτε εύπορης κοινωνίας δημιουργώντας στερήσεις σε αγαθά, βασικά και μη, στα οποία η πρόσβαση κάποτε ήταν λιγότερο δύσκολη. Εύκολα συνηθίζει κάποιος σε μια πληθώρα αγαθών, δύσκολα όμως συνηθίζει στη ξαφνική στέρησή τους.

Ο ελληνικός λαός διακρίνεται για τη σπατάλη του, μάλιστα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν την Ελλάδα ως το πιο σπάταλο λαό του κόσμου που ακόμα και αν δεν έχει περίσσευμα χρημάτων δίχως δεύτερη σκέψη δε διστάζει να ξοδέψει αφειδώς το μισθό του σε είδη πολυτελείας ή στη διασκέδαση. Σήμερα όμως που η οικονομική κρίση έχει αγγίξει όλο το πληθυσμό οι στερήσεις είναι αναπόφευκτες. Οι συνθήκες αυτές έχουν προξενήσει την δημιουργία ανισοτήτων στην κοινωνία καλλιεργώντας το έδαφος για την άνθιση του εγκλήματος αφού όπου υπάρχει ξαφνική φτώχεια και ανεργία, υπάρχει και φθόνος για τα αγαθά κάποιου άλλου και ακολουθεί η κλοπή, η ληστεία κ.ο.κ.

Ωστόσο δεν είναι μόνον οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες αυτές οι οποίες οδηγούν στην εγκληματικότητα. Ειδικά όταν γίνεται λόγος για βίαια εγκλήματα και φόνους οι λόγοι είναι βαθύτεροι και αφορούν την καθημερινότητά μας και δη τον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά στην εποχή μας. Η παιδική εγκληματικότητα αυξάνεται κι αυτή και άποψη μου είναι πως αυτό είναι πιο ανησυχητικό από οτιδήποτε άλλο. Σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα της VPRC, τα κρούσματα βίαιης συμπεριφοράς μεταξύ μαθητών Λυκείου αγγίζει το 90%. Έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Pittsburg απέδειξε για ακόμη μια φορά πως τα βίαια βιντεοπαιχνίδια προκαλούν βίαιες και αντικοινωνικές συμπεριφορές σε αυτούς που παίζουν με αυτά. Οι βίαιες σκηνές στη τηλεόραση επίσης έχουν ανάλογα αποτελέσματα καθώς όταν η έκθεση σε τέτοιου είδους ερεθίσματα γίνεται από μικρή ηλικία, που συνήθως είναι ο κανόνας, το άτομο δεν αντιδρά με αποστροφή προς το έγκλημα, καθώς έχει συνηθίσει να έρχεται σε καθημερινή επαφή με αυτό και δεν ευαισθητοποιείται πλέον όταν το αντικρίζει. Το παιδί μπορεί να γίνει αναίσθητο στη φύση της βίας και να σχηματίσει λανθασμένα πρότυπα τέτοια που ενδέχεται να το οδηγήσουν στην μίμηση. Παραδείγματα τέτοια υπάρχουν πολλά και η απορία που δημιουργείται είναι εύλογη: Ποιός και γιατί συναινεί στην αναπαραγωγή της βίας;

Μέχρι να λυθεί ωστόσο αυτό το ερώτημα ο πιο εύκολος τρόπος για να αποτρέψουμε τέτοια φαινόμενα, κυρίως παιδικής εγκληματικότητας , είναι η εξέταση των παιχνιδιών και των προγραμμάτων με τα οποία έρχονται σε επαφή οι νέοι αλλά και η ουσιαστική ενασχόληση με αυτούς αφού τίποτα δε μπορεί να αντικαταστήσει το χρόνο που μπορεί να περάσει ένας γονιός με το παίδί του.

Η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας λοιπόν είναι ένα πολυδιάστατο θέμα που ξεκινά από τη παιδική ηλικία και επεκτείνεται στην ενήλικη ζωή και όταν πια έχει τελεστεί το έγκλημα φτάνει μέχρι το σωφρονισμό του θήτη. Σωφρονισμός που με τις σημερινές συνθήκες δεν επιτυγχάνεται ούτε στο ελάχιστο. Υπάρχει ανάγκη λοιπόν ουσιαστικής μέριμνας από τη πλευρά της Πολιτείας, τέτοιας που να αποτρέπει τα εγκλήματα από τα νεανικά χρόνια και που να μην επιτρέπει την επανάληψή τους σε περίπτωση που αυτά τελεστούν. Μόνον τότε θα μπορούμε να πούμε ότι έγινε κάτι στη κατεύθυνση της πρόληψης και της αντιμετώπισης της εγκληματικότητας.

Ελένη - Βανέσσα Θεοδώρου